Buikvlieskanker
Buikvlieskanker
Het Labo voor Experimentele Heelkunde heeft de afgelopen jaren, in nauwe samenwerking met de dienst Gastro-Intestinale Heelkunde van het Universitair Ziekenhuis Gent, een unieke expertise opgebouwd in de behandeling van patiënten met buikvlieskanker.
​
Wat is buikvlieskanker?
​
Het buikvlies (peritoneum) is een heel dun vlies dat de binnenzijde van de buikwand en de buikorganen bekleedt. De totale oppervlakte van het buikvlies bedraagt ongeveer 2 m2. Buikvlieskanker is een vorm van kanker waarbij het buikvlies aangetast is door talrijke tumorknobbeltjes.
​
Wat is de oorzaak van buikvlieskanker?
​
Bij de meeste patiënten is de oorzaak van buikvlieskanker niet gelegen in het buikvlies zelf, maar in een tumor van een buikorgaan waarvan cellen loskomen die zich vervolgens verspreiden in de buikholte en gaan vastkleven aan het buikvlies. Vaak voorkomende oorzaken zijn: darmkanker, eierstokkanker, en maagkanker. Een bijzondere vorm van darmkanker die aanleiding geeft tot verspreiding in de buikholte is het pseudomyxoma peritonei (PMP), een slijmvormende tumor die eerder traag evolueert en uitgaat van de appendix. Soms ligt de oorzaak in het buikvlies zelf, waarbij de normale cellen van het buikvlies zich omvormen tot kankercellen; een voorbeeld is het mesothelioom (asbestkanker), dat vaak veroorzaakt wordt door blootstelling aan asbest en ook in de buikholte kan voorkomen.
​
Hoe wordt buikvlieskanker behandeld?
​
De behandeling hangt af van de juiste oorzaak (darmkanker, eierstokkanker, etc) en van het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Meestal is buikvlieskanker een teken van vergevorderde ziekte en gaat het samen met metastasen (uitzaaiingen) langs de bloedbaan tot in lever, longen, of andere organen. In deze gevallen wordt chemotherapie toegediend, die echter weinig werkzaam is tegenover buikvlieskanker. Vaak kan er weinig méér geboden worden dan een comfortbehandeling zoals aftappen van vocht in de buik en aanleggen van een stoma (AP of kunstmatige anus).
Patiënten die geen metastasen in lever of longen vertonen en een beperkte hoeveelheid buikvliesknobbeltjes komen in aanmerking voor een operatie met als doel, alle zichtbare knobbeltjes te verwijderen. Deze ingreep wordt een debulking of cytoreductie genoemd. Omdat de knobbeltjes vergroeid zijn met de onderliggende weefsels, is het meestal noodzakelijk delen van organen weg te nemen zoals buikwand, dikke darm, of maag. Het aangetaste buikvlies tegen de spieren van de buikwand kan worden afgepeld van de onderliggende weefsellagen; dit duidt men aan als een peritonectomie. Om te voorkomen dat overblijvende losse kankercellen na verloop van tijd een herval zouden veroorzaken, is de laatste jaren een techniek ontwikkeld waarbij de buikholte na de ingreep (maar tijdens dezelfde verdoving) wordt gespoeld met verwarmde chemotherapie, de zogenaamde HIPEC procedure.
​
Wat betekent HIPEC?
​
Het gaat om een behandeling waarbij verwarmde chemotherapie in de buikholte wordt toegediend om kankercellen te doden. Deze chemotherapie wordt na afloop van chirurgisch wegnemen van de tumor tijdens dezelfde verdoving (narcose) toegediend. De voordelen van deze aanpak zijn de volgende:
– kankercellen zijn méér gevoelig aan warmtebehandeling
– door toediening van warmte is de chemotherapie méér werkzaam
– doordat de chemotherapie in de buikholte wordt toegediend, komt er slechts zeer weinig in de bloedbaan terecht. Bijgevolg zijn de bijwerkingen gering en kan men een hogere dosis toedienen met méér kankerdodend effect tot gevolg.
​
Hoe verloopt een HIPEC operatie?
​
Dergelijke operatie verloopt in 2 stappen (tijdens dezelfde verdoving):
​· Zo volledig mogelijk chirurgisch wegnemen van de tumorknobbeltjes op het buikvlies (cytoreductie of debulking). Afhankelijk van de uitbreiding en locatie van de tumor is soms wegname vereist van een stukje dundarm, dikke darm, of andere buikorganen.
· Uitvoeren van de buikspoeling (chemoperfusie) met verwarmde chemotherapie. Na afloop van het wegnemen van de tumor in de buik, worden verschillende buisjes in de buikholte aangebracht die als inloop en uitloop fungeren van de perfusie- of spoelvloeistof. Deze buisjes worden langs een warmte element en een rollerpomp geleid zodat een gesloten circuit ontstaat waarin de spoelvloeistof wordt rondgepompt aan ongeveer 1 liter per minuut. Afhankelijk van het type tumor wordt oxaliplatin of cisplatin gebruikt. De buikspoeling duurt 90 minuten.
​
Wat betekent PIPAC?
​
Patiënten met peritoneaal mesothelioom, kanker van het maag-darmkanaal en kanker van gynaecologische oorsprong kunnen uitzaaiingen hebben op het buikvlies die niet meer chirurgisch verwijderbaar zijn. Deze buikvlieskanker of peritoneale carcinomatose beantwoordt meestal slecht op een behandeling met klassieke intraveneuze chemotherapie (‘baxters’).
​
Eind september 2015 startte de dienst gastro-intestinale heelkunde van het Universitair Ziekenhuis te Gent als eerste centrum in de BeNeLux met een nieuwe behandeling voor chirurgisch niet verwijderbare buikvlieskanker. Het gaat om PIPAC, wat staat voor Pressurized IntraPeritoneal Aerosol Chemotherapy. Hierbij wordt tijdens een kijkoperatie chemotherapie verneveld in de buikholte.
​
Deze verneveling wordt onder een verhoogde druk aangebracht. Het voordeel van de verneveling onder druk is dat de chemotherapie dan goed alle buikvliesoppervlakken en tumorknobbeltjes bereikt en efficiënt in de weefsels doordringt. Op die manier kan soms een opvallend goede tijdelijke controle van buikvlieskanker bekomen worden.
PIPAC gebeurt tijdens een kijkoperatie in dagkliniekverband of korte opname en heeft weinig bijwerkingen waardoor de patiënt vlot herstelt en zijn of haar eventuele 'gewone' chemotherapie de week nadien kan hervatten. Een ander voordeel is dat na 6 weken een nieuwe PIPAC kan gebeuren welke toelaat om ziekterespons tijdens de kijkoperatie maar ook met weefselstaalname (biopsies) te evalueren. Gewoonlijk vinden er 3 PIPAC procedures plaats. Nadien wordt het effect van de behandeling nagegaan met een scan en bloedafname. Bij goede respons (stabilisatie of regressie van ziekte) kan de behandeling verder gegeven worden of kan de patiënt klassiek opgevolgd worden en kan bij eventueel later herval PIPAC opnieuw herstart worden.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
De dienst Gastro-Intestinale Heelkunde staat sterk in wetenschappelijk onderzoek naar buikvlieskanker. In 2015 richtten we samen met de Universiteit Gent het 'Fonds voor onderzoek naar Buikvlieskanker' op. Dat fonds wil onderzoek naar buikvlieskanker aanmoedigen en ondersteunen.
​
Indien u ons onderzoek wil steunen, kan u een bijdrage storten ten voordele van de Universiteit Gent:
​
IBAN: BE26 3900 9658 0329 (BIC: BBRUBEBB)
Mededeling: 'GE_390' of 'buikvlieskanker'
Voor giften vanaf 40 euro ontvangt u een fiscaal attest waarmee u 45 procent van de gift recupereert in de personenbelasting.
Voor meer informatie over het fonds, neem contact op via universiteitsfonds@ugent.be of tel. 09 264 83 32.
​
